Zastarelost potraživanja: Šta treba da znate
Zastarelost potraživanja predstavlja pravni institut kojim se ograničava vremenski period u kojem poverilac može da zahteva ispunjenje obaveze od dužnika. Nakon isteka ovog perioda, dužnik stiče pravo da odbije ispunjenje obaveze pozivajući se na zastarelost.
Opšti rokovi zastarelosti
Prema Zakonu o obligacionim odnosima Republike Srbije, opšti rok zastarelosti je 10 godina. To znači da sva potraživanja za koja zakon ne predviđa poseban rok zastarevaju u roku od 10 godina od dana kada je poverilac imao pravo da zahteva ispunjenje obaveze.
Photo credit by: Instagram – sunbeamphoto
Posebni rokovi zastarelosti
Pored opšteg roka, zakon propisuje i kraće rokove zastarelosti za određena potraživanja kao npr:
- Trogodišnji rok: Potraživanja koja proizlaze iz privrednih ugovora i ugovora o prometu robe i usluga između pravnih lica i preduzetnika zastarevaju za tri godine.
- Jednogodišnji rok: Potraživanja po osnovu pruženih komunalnih usluga (isporučenu električnu i toplotnu energiju, plin, vodu, za dimničarske usluge i za održavanje čistoće, potraživanje radio-stanice i radio-televizijske stanice za upotrebu radio-prijemnika i televizijskog prijemnika i dr) zastarevaju za jednu godinu od dospelosti pod uslovom da su pružene za potrebe domaćinstva.
Pravna posledica zastarelosti
Nakon isteka roka zastarelosti, dužnik ima pravo da odbije ispunjenje obaveze pozivajući se na zastarelost. Međutim, ako dužnik dobrovoljno ispuni zastarelu obavezu, nema pravo da zahteva povraćaj isplaćenog iznosa.
Preporuke za poverioce
Da biste izbegli gubitak prava na naplatu potraživanja zbog zastarelosti, preporučuje se:
- Praćenje rokova: Vodite evidenciju o datumima dospeća vaših potraživanja i odgovarajućim rokovima zastarelosti.
- Pravovremeno reagovanje: Preduzmite potrebne pravne radnje za naplatu potraživanja pre isteka roka zastarelosti.
- Konsultacija sa pravnikom: Obratite se stručnjaku za pravne savete u vezi sa zastarelošću i naplatom potraživanja.
Photo credit by: martaposemuckel
Preporuke za dužnike
Ukoliko van određeno lice potržuje da izmirite dug, a od dospelosti potraživanja je protekao duži vremenski period, obavezno se konultujte sa stručnim licem jer postoji mogućnost da je potraživanje zastarelo i da nećete biti u obavezi da svoj dug izmirite. Ako ga izmirite neznajući da je dug zastareo, nemate pravo da tražite vraćanje novca.
Razumevanje instituta zastarelosti potraživanja ključno je za efikasno upravljanje finansijama i zaštitu vaših prava naročito u ulozi poverioca, ali i u ulozi dužnika.
